„(…) – Brońcie krzyża! Brońcie w waszych sercach i na zewnątrz… Trzebuńska wojna o krzyże

„W dniach 2-3 września 1958 roku w Trzebuni miało miejsce wydarzenie nazwane przez historyków Trzebuńską wojną o krzyże. Władza komunistyczna w Polsce, w imię świeckości państwa, nakazała usunąć symbole religijne ze szkół. Te działania spotkały się z ogromnym sprzeciwem i oporem wśród mieszkańców Trzebuni, co w konsekwencji doprowadziło do otwartej walki o krzyże w salach lekcyjnych szkoły podstawowej. Odważny bunt trzebunian przeciw działaniom władzy komunistycznej przyniósł represje i cierpienia, które mieszkańcy odczuwali przez wiele lat. Ówczesne zaangażowanie setek ,mieszkańców w obronę wiary, wolności wyznania i wartości, a także przywiązanie do tradycji po dziś dzień wzbudzają szacunek wśród mieszkańców Trzebuni. W związku z 65 rocznicą wspomnianych wydarzeń, która przypada w dniach 2/3 września 2023 roku Związek Podhalan w Polsce wraz z Gminą Pcim i Gminnym Ośrodkiem Kultury i Sportu w Pcimiu podjął działania inicjujące budowę pomnika upamiętniającego Trzebuńską wojnę o krzyże oraz czynności związane z organizacją uroczystości jego odsłonięcia. Pomnik w formie 2,5 metrowego kamiennego obelisku, zwieńczonego krzyżem i tablicą informacyjną, stanął na skwerze przy szkole podstawowej w Trzebuni (…)”
(cyt. Andrzej Oskwarek str.3 „Trzebuńska wojna o krzyże”) 

65 lat po tym wydarzeniu, społeczność Trzebuni dała kolejny dowód na to, że krzyż był i jest dla nich ważnym symbolem. W niedzielę 3 września 2023 roku odsłonięto pomnik upamiętniający „Trzebuńską wojnę o krzyże”. Uroczystość poprzedziła msza święta pod przewodnictwem arcybiskupa Marka Jędraszewskiego.

„(…) Metropolita dziękował Bogu za odwagę mieszkańców Trzebuni, którzy 65 lat temu upomnieli się o krzyż w szkole. Wyraził też wdzięczność za tych, którzy pamiętają o tamtych wydarzeniach. W tym kontekście wskazał na inicjatywę 2,5 metrowego kamiennego obelisku, zwieńczonego krzyżem i tablicą informacyjną, który stanął na skwerze przy szkole podstawowej w Trzebuni i został poświęcony po Mszy św. – Niech ten pomnik nieustannie przemawia wzywając do nieustannego także przemieniania naszych serc, ciągłego nawracania się, ciągłego kierowania naszych serc i myśli ku temu co prawdziwie Boże, abyśmy nie ulegali temu, co podpowiada świat i co tak często prowadzi nas na manowce. Brońcie krzyża! Brońcie w waszych sercach i na zewnątrz tego wszystkiego, co wiąże się ze świętym krzyżem Pana naszego Jezusa Chrystusa – zakończył metropolita krakowski.”
(cyt.  https://diecezja.pl/aktualnosci/abp-marek-jedraszewski-w-trzebuni-broncie-krzyza/?fbclid=IwAR0VXJY1fxPWFBrrVQzMZWwPrlXR6FC29zZzrON-Txo0UoUjqUNA41qMfvA )

Na wydarzenie zaprosili i wzięli w nim udział: Związek Podhalan Oddział Górali Kliszczackich w Trzebuni, Piotr Hajduk Wójt Gminy Pcim, Instytut Pamięci Narodowej w Krakowie oraz radny Sejmiku Województwa Małopolskiego Robert Bylica 

Partnerem Głównym wydarzenia jest Małopolska.

Fot.: Mariusz Węgrzyn, archiwum własne